Η Ευχή του Οσίου Εφραίμ του Σύρου (ΣΤ΄)

Του Πρωτοπρεσβυτέρου π. Γεωργίου Δορμπαράκη

῾Πνεῦμα δέ σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, ὑπομονῆς καί ἀγάπης χάρισαί μοι τῷ σῷ δούλῳ᾽.

Αἴτημα τοῦ πιστοῦ εἶναι ἡ ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν. Κύριες ἀρετές εἶναι ἡ σωφροσύνη, ἡ ταπεινοφροσύνη, ἡ ὑπομονή καί ἡ ἀγάπη.

Πρίν προβοῦμε σέ σύντομο σχολιασμό τῶν ἐννοιῶν καί τῆς παραπάνω πρότασης, εἶναι καλό νά ἐπισημάνουμε δύο σημεῖα. Τό πρῶτο: ἡ ἐκκλησιαστική πατερική παράδοση, ὅπως φαίνεται ἐδῶ στήν εὐχή τοῦ ὁσίου ᾽Εφραίμ, ὅταν καταδικάζει ἀρνητικές καταστάσεις, τό κάνει μέ τήν προοπτική πάντοτε τῆς θετικῆς ἀναφορᾶς. ᾽Επικαλούμενος δηλαδή ὁ ὅσιος τήν χάρη τῆς ἀποφυγῆς τῶν παθῶν, ταυτοχρόνως ἀναζητεῖ καί τήν δωρεά τῶν ἀρετῶν. Αὐτό συμβαίνει γιατί ποτέ ἡ χριστιανική πίστη δέν τονίζει τήν ἄρνηση παρά στόν βαθμό πού ὑπάρχει καί τό θετικό στοιχεῖο, μᾶλλον ἡ ἄρνηση δικαιολογεῖται, ἐπειδή ὑπάρχει ἡ θέση. Αὐτό ἀκριβῶς βλέπουμε γενικά καί στόν λόγο τοῦ Θεοῦ πού φανέρωσε ὁ Θεός τόσο στήν Παλαιά ὅσο καί στήν Καινή Διαθήκη. ῾Ο ἄνθρωπος καλεῖται νά ὑπακούσει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ πού τοῦ λέει πρωτίστως τί νά κάνει καί κατά δεύτερο λόγο τί νά μή κάνει. Καλύτερα: τό τί δέν πρέπει νά κάνει ὁ ἄνθρωπος εἶναι συνέπεια τῆς γνώσεως τοῦ τί πρέπει νά κάνει. Παράδειγμα: ἡ ἐντολή τοῦ Θεοῦ γιά ἀκατακρισία κατανοεῖται μόνον ἄν ληφθῆ ὑπόψη ἡ ἐντολή τῆς ἀγάπης. ῎Ετσι ἡ πνευματική πορεία τοῦ χριστιανοῦ εἶναι πορεία αὐξήσεως καί ἐπεκτάσεως σ᾽ αὐτό πού εἶναι ὁ Θεός. Δέν εἶναι πορεία στερήσεως καί ἀρνήσεως.

Τό δεύτερο σημεῖο: οἱ ἀρετές στήν χριστιανική πίστη δέν νοοῦνται κατά τά ἀρχαιοελληνικά δεδομένα. Οἱ ἀρχαῖοι ῞Ελληνες τίς ἀρετές τίς θεωροῦσαν ὡς προσωπικό καί ἀτομικό ἐπίτευγμα τοῦ ἀνθρώπου, κάτι σάν κατόρθωμα. Χαρακτηριστικό λοιπόν τῆς ἀρετῆς ἦταν ἡ καύχηση: οἱ δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου ἦταν τό ποιητικό αἴτιο. Στήν ᾽Ορθοδοξία οἱ ἀρετές νοοῦνται ὡς καρπός τοῦ ἁγίου Πνεύματος στόν ἄνθρωπο. ῾῾Ο δέ καρπός τοῦ Πνεύματός ἐστιν ἀγάπη, χαρά, εἰρήνη, μακροθυμία, χρηστότης, ἀγαθωσύνη, πίστις, πραότης, ἐγκράτεια᾽ (Γαλ. 5, 22). Δέν εἶναι δηλαδή οἱ ἀνθρώπινες δυνάμεις  πού κατακτοῦν τήν ἀρετή, ἀλλά τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ πού γεμίζοντας τήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου τόν κάνει νά ἐκφράζεται μέ τίς ἀρετές. ῎Ετσι βάση κάθε ἀρετῆς στόν χριστιανισμό ἔχουμε τήν ταπείνωση: ὁ ἄνθρωπος ἀπό μόνος του δέν μπορεῖ τίποτε οὐσιαστικά καλό νά διαπράξει.

᾽Ερχόμαστε τώρα στόν ἐπιμέρους σχολιασμό.

Διαβάστε τη συνέχεια στο "Ακολουθείν"