Άγιον Όρος και Ευρώπη

Tού Αρχιμ. Πλακίδα Deseille

Οι ιστορικοί του δυτικού πολιτισμού συχνά λέγουν ότι οι μοναχοί δημιούργησαν την Ευρώπη. Χωρίς αμφιβολία, έχουν στο νου τους ιδιαίτερα την πολιτιστική και μορφωτική δράση των πρώτων μοναχών στη νότιο και κεντρική Γαλλία, των Κελτών και Αγγλοσαξόνων μοναχών, που διέδωσαν το Ευαγγέλιο στην βορειοδυτική Ευρώπη κατά τον 7ο και 8ο αιώνα, των Βενεδικτίνων και Κιστερσιανών, οι οποίοι εξάσκησαν μία αξιόλογη επίδραση ως και τα τέλη του 12ου αιώνα.

Όμως ολόκληρη αυτή η εξωτερική δραστηριότητα εκπορευόταν από μια μυστική πηγή, που ήταν η έντονη εσωτερική ζωή εκείνων των μοναχών: «Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν» (πρβλ. Ματθ. ϛ´ 33). Αν τα μοναστήρια είχαν μια τέτοια ακτινοβολία, αν η μεσαιωνική Ευρώπη αποτέλεσε, χάρη σ’ αυτά, μια εξαιρετική εστία πολιτισμού, εμποτισμένη με τις αξίες του Ευαγγελίου, δεν είναι, κατ’ αρχήν, επειδή εκείνοι οι μοναχοί αντέγραψαν χειρόγραφα του Βιργιλίου και του Οβιδίου, άνοιγαν σχολεία, έχτιζαν ρωμανικές βασιλικές και σμίλευαν θαυμαστά έργα χρυσοχοΐας, αλλ’ επειδή σε αναρίθμητα μοναστήρια οι άθρωποι επεζήτησαν να κυριαρχήσουν στα πάθη τους, να εμποτιστούν με το πνεύμα των Μακαρισμών, φθάνοντας έτσι σ’ αυτή την μυστηριώδη ειρήνη της καρδιάς, που καμιά τεχνική και καμιά επιστήμη δεν μπορεί να παράσχει. «Στέριωσε στην ψυχή σου την ειρήνη και χιλιάδες θα σωθούν γύρω σου», έλεγε ένας μεγάλος μοναχός του περασμένου αιώνα.

Το γεγονός αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε την αρμόζουσα θέση και τον ρόλο του Αγίου Όρους μέσα στην Ευρώπη που οικοδομείται σήμερα. Θα ήταν τελείως λάθος, όσον αφορά στην σημασία και στην σπουδαιότητα του Αγίου Όρους, να το δούμε σαν έναν αξιοθαύμαστο χώρο διατηρήσεως του βυζαντινού πολιτισμού, ένα μουσείο περιωπής που ανακαλεί ένα νεκρό παρελθόν. Το Άγιον Όρος είναι, πριν απ’ όλα, με τον αριθμό των μοναστηριών του, με την ζωή που ξαναγεννιέται σ’ αυτό σε κάθε σημείο, με την πίστη των μοναχών του να κρατήσουν ζωντανή μια παράδοση περισσότερο από χιλιόχρονη, με την καταφανή αγιότητα πολλών από αυτούς, το σπουδαιότερο πνευματικό κέντρο της Ευρώπης.

Διαβάστε τη συνέχεια